Σάββατο 30 Απριλίου 2011

Κωνσταντίνος Καβάφης: ο φιλόσοφος ποιητής


«Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια - σ' ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολι. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα.
Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά».

Με αυτόν τον αφαιρετικό και ίσως ολίγον αυτοσαρκαστικό τρόπο έγραψε την αυτοβιογραφία του ο Κωνσταντίνος Πέτρου Καβάφης το γένος Φωτιάδη.
Γεννήθηκε στις 29 Απριλίου του 1863 στην Αλεξάνδρεια. Ήταν ο μικρότερος αδελφός μιας πολυμελούς οικογένειας (είχε 6 αδέλφια σύν 2 -ένα αγόρι κι ένα κορίτσι- που πέθαναν βρέφη). Το 1870 πέθανε ο πατέρας του και το 1872 η Χαρίκλεια Καβάφη με τα παιδιά της εγκαταστάθηκε στην Αγγλία (Λίβερπουλ και Λονδίνο) για έξι χρόνια.

Το 1882 όταν εξεγέρθησαν οι Αιγύπτιοι κατά των Άγγλων, η οικογένεια μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη στο σπίτι του Φαναριώτη παπού Φωτιάδη, όπου παρέμειναν για μία τριετία. Αυτή η περίοδος της παραμονής του στην Πόλη θεωρείται από τις πιο σημαντικές καθώς τότε έγραψε τα πρώτα του ποιήματα.

Το 1885 επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, εγκατέλειψε την Αγγλική υπηκοότητα που είχε πάρει ο πατέρας του και πήρε την Ελληνική. Άρχισε να δουλεύει σε διάφορες δουλειές και τελικά κατέληξε δημόσιος υπάλληλος για 30 συναπτά έτη (1892 - 1922) στην υπηρεσία αδρεύσεως όπου είχε ήδη δουλέψει αμισθί από το 1889.

Το 1899 ο ποιητής μας συγκλονίστηκε από το χαμό της μητέρας του στα 65 της χρόνια.
Το 1901 και το 1903 στην Αθήνα όπου γνωρίστηκε με τον Πολέμη, τον Ξενόπουλο και τον Πορφύρα. Τα επόμενα χρόνια περνούν ανάμεσα σε φιλοσοφικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους

Το 1922 παραιτείται από τη δουλειά του ως υποτμηματάρχης και δηλώνει: «επιτέλους ελευθερώθηκα απ' αυτό το μισητό πράγμα». Ελεύθερος και χωρίς καμία περίσπαση αφοσιώνεται στην ποίηση και -γενικότερα- στο λογοτεχνικό του έργο. Το 1926 η κυβέρνηση του Πάγκαλου απένειμε το παράσημο του Χρυσού Φοίνικα στον Καβάφη ενώ το 1927 γνωρίστηκε με τη Μαρίκα Κοτοπούλη και τον Νίκο Καζαντζάκη.
Το 1932 άρρωστος από καρκίνο του λάρυγγα πήγε στην Αθήνα για να εγχειριστεί και εισέπραξε μια θερμότατη αποδοχή και υποδοχή από τους θαυμαστές του. Ωστόσο, γυρίζοντας στην Αλεξάνδρεια χειροτέρεψε η υγεία του και έφυγε για το μεγάλο ταξίδι του στις 29 Απριλίου του 1933, τη μέρα που είχε τα 70α γενέθλια του.

Ταύρος με Σελήνη στην Παρθένο! Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε την ώρα της γέννησής του για να έχουμε την πλήρη εικόνα του αστρολογικού χάρτη του μεγάλου ποιητή και φιλοσόφου μας Κωνσταντίνου Καβάφη.
Ό Ήλιος του στον Ταύρο πραγματοποιεί μία ακριβέστατη σύνοδο με τον Πλούτωνα, όψη δύσκολη που στιγματίζει τον εσωστρεφή χαρακτήρα του και που δηλώνει τις μεγάλες αλλαγές που συνέβησαν στη ζωή του. Θάνατος του πατέρα του όταν ο Καβάφης ήταν μόλις 7 ετών. Οικονομική καταστροφή της οικογένειας, αγώνας για επιβίωση και αναγέννησε καθώς τελικά επήλθε και πάλι η οικονομική άνεση. Όλο το φάσμα του θανάτου και της αναγέννησης που προκαλεί η Πλουτώνια δύναμη πάνω στον Ήλιο του φιλοσόφου μας.
Η όψη αυτή δείχνει και τη βαθύτητα του λόγου του, την ικανότητά του να διειδύει στην καρδιά του θέματός του και την ευκολία του να γράφει μία γραμμή και η ανάλυσή της να αποτελεί ολόκληρο βιβλίο...

Η Σελήνη του Καβάφη βρίσκεται στην Παρθένο και καταδεικνύει τη λεπτολογία του και τον τρόπο που τακτοποιούσε τα πάντα. Σκεφτείτε ότι σύμφωνα με τις υποδείξεις του τα ποιήματά του κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες: τα ιστορικά, τα φιλοσοφικά και τα αισθησιακά ή ηδονικά...
Το τρίγωνο της Σελήνης με τον Πλούτωνα υπογραμμίζει την ευκολία του ποιητή μας να ανασύρει συναρπαστικές φιλοσοφικές ιδέες και απόψεις από το συλλογικό ασυνείδητο και έντεχνα να τις καταγράφει με αυτόν το μοναδικό του τρόπο στα ποιήματα και τα πεζά του.
Η σύνοδος του Ερμή του με τον Πλούτωνά του στον Ταύρο και το τρίγωνό τους με τη Σελήνη του από την Παρθένο υποδηλώνει επίσης έναν άνθρωπο λακωνικό, εσωστρεφή που χρησιμοποιεί πολύ μεστές και συμπικνωμένες έννοιες για να εκφραστεί.
Το τετράγωνο της Σελήνης με την Αφροδίτη και τον Ουρανό (που βρίσκονται σε σύνοδο στους Διδύμους) δείχνει ότι ήταν ένας υπερευαίσθητος άνθρωπος με αρκετά ευάλωτο και κυκλοθυμικό ψυχισμό.
Το γεγονός ότι ο Καβάφης έχει και τα δύο του Φώτα (Ήλιο - Σελήνη) σε γήινα ζώδια τον εξώθησε στην επιλογή να παραμείνει επί 33 έτη δημόσιος υπάλληλος στην ίδια δημόσια υπηρεσία, σε ένα περιβάλλον που ήταν εντελώς αταίριαστο με την καλλιτεχνική και πνευματική κουλτούρα του αλλά του έδινε ασφάλεια καθώς του παρείχε ένα μισθό.
Η Αφροδίτη του Καβάφη βρίσκεται (που αλλού;) στο ζώδιο του λόγου, τους Διδύμους! Η καλλιτεχνική του φύση εκφράζεται δια του λόγου, πεζού και ποιητικού!
Η σύνοδός της με τον Ουρανό και τον Νότιο Δεσμό της Σελήνης δηλώνει ότι έχουμε έναν διορατικό, ενορατικό και πρωτοποριακό καλλιτέχνη. Θεωρώ ότι σε μια πιο βαθιά ανάγνωση του αστρολογικού του χάρτη γίνεται φανερό ότι ο Καβάφης είναι ένας εσωτεριστής ποιητής με αταβιστικές μνήμες που τον εξωθούν στην απόλυτα εσωτερική και φιλοσοφική θεώρηση των πραγμάτων, στο μεταιχμιακό σημείο που συνδέεται το όλον με τον άνθρωπο.

Επίσης οφείλω να σας επισημάνω ότι ο καλός Θεός ήθελε να προικίσει τον Κωνσταντίνο του με ακόμη μεγαλύτερο ταλέντο, αντίληψη της ανώτερης φιλοσοφίας, ικανότητα διόρασης και ενόρασης, εσωτερκή ανάγκη για την αναζήτηση της Αλήθειας και τη διεύρυνση της συνειδητότητάς του, πλαισιωμένα με άνεση στην έκφραση, του έδωσε ένα Δία στο Ζυγό σε τρίγωνο με τον Ουρανό του.

Και επειδή ότι και να γράφω, όσο και να αναλύσω αστρολογικά τον Καβάφη δεν θα μου είναι αρκετό, επιλέγω να αφήσω τον ίδιο να μας δώσει τον επίλογο αυτού του άρθρου με ένα από τα αριστουργήματά του:

Είπες· «Θα πάγω σ' άλλη γη, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα.
Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη απ' αυτή.
Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·
κ' είν' η καρδιά μου -σαν νεκρός- θαμένη.
Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.
Οπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω
ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,
που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»

Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.
Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς
τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·
και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.
Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις-
δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.
Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες.


Σμάρω Σωτηράκη

Αν θες να σπουδάσεις αστρολογία κοντά μου από όπου κι αν βρίσκεσαι, μπες στη σελίδα μου πατώντας στο όνομα της Σχολής μου: Uranognosia